Don Quảng Ngãi - Trong Hồn Hậu có Bình Dân

Cái thức ấy không đậm đà, cũng chỉ mấy chục một tô kèm theo chút hành lá xanh um, miếng bánh tráng giòn rụm rồi ít hành củ xắt mỏng cay xè,....Ấy thế, mà từ bao đời nay, Don - hay canh Don, cứ điềm nhiên đi vào nếp sống người dân Quảng Ngãi thật nồng hậu. 

Một vài điều về Don

• Don thuộc họ hến. 

• Về hình thái: Don nhìn như quả trám với vỏ mỏng dài khoảng 2cm. Có màu vàng đậm hoặc cũng có thể nhìn ra nữa đen đậm và nửa vàng nhạt. Ruột don mềm, có màu vàng với những tua hồng nhạt xung quanh.

• Vùng sinh sống: Người ta chỉ thấy con don sống ở vùng nước lợ của sông Trà, sông Vệ. Chúng cũng rất ưa thích cư ngụ ở sâu dưới cát khoảng vài phân.

• Mùa don thường đến cùng với mùa con nước cạn tháng 4, tháng 5. Đôi khi don cũng xuất hiện vào tháng 7.

Sơ chế Don như thế nào? 

Quá trình sơ chế Don không khó, nhưng đòi hỏi người làm phải cẩn thận và cực kỳ tỉ mỉ. Sau khi làm sạch bùn đất, lại cho don vào nước sôi. Khi don chính thì đãi lấy ruột. Ruột don có thể làm rất nhiều món ăn ngon khác, canh Don là một ví dụ điển hình.

Canh Don - Món ngon dân dã quê mình

Hiếm có món ngon nào lại dân dã mà bình dị như canh Don. Lấy nước lèo luộc Don, lại cho thêm ít ruột Don, gia chút xíu gia vị thôi, kèm với hành lá, hành tây xắt mỏng, tiêu, ớt xiêm và tất nhiên là không thể thiếu chiếc bánh tráng gạo giòn thật giòn. Cứ thế, trong thời gian đợi cho bánh tráng hơi mềm ra, thì tranh thủ hít hà mùi canh Don mộc mạc. Nước Don có màu đục đặc trưng, đúng điệu thì là có vị ngọt thanh, không gắt, không mặn, cũng không quá lợ. 

Húp hà tô canh Don lúc khí trời se lạnh hay khi mưa lâm râm, cái thú ấy đã lắm, thích lắm và thân thương lắm.

Ngoài canh Don, con Don còn có thể xào rồi xúc với bánh tráng, ăn rất đượm vị. Hoặc các bà, các mẹ lại xào don với rau cải, hành tây đưa cơm lắm đó!

DON SÔNG TRÀ - QUÀ QUÊ XỨ QUẢNG

Đến Quảng Ngãi, nhớ ghé đường Quang Trung hay Trần Hưng Đạo, hoặc đối diện khu Núi Bút để thưởng thức món canh Don, để cảm nhận và thu hết hồn hoa nơi này. Chẳng hào nhoáng, cũng chỉ là chiếc bàn con con, cũng chỉ là chiếc tô sứ, tô sành đơn giản, cũng chỉ là những con Don ngậm nước xứ sở, nhưng thơm, nhưng nhớ thương đến lạ kỳ...