Kem chống nắng có ăn được không? Chuyên gia cảnh báo điều bất ngờ

Bạn đã từng nghe về những trào lưu kỳ lạ trên mạng xã hội không? Một trong những trào lưu gây sốc gần đây chính là việc "ăn kem chống nắng" - hành động vô cùng nguy hiểm đang khiến các chuyên gia y tế phải lên tiếng cảnh báo. Liệu kem chống nắng có thực sự ăn được không? Hậu quả ra sao nếu chúng ta vô tình hay cố ý đưa sản phẩm này vào cơ thể? Hãy cùng tìm hiểu những thông tin quan trọng về vấn đề này.

Kem chống nắng có ăn được không? Giải mã từ chuyên gia

Câu trả lời ngắn gọn và rõ ràng: Không, kem chống nắng không phải là thực phẩm và không được thiết kế để ăn. Đây là sản phẩm chăm sóc da được nghiên cứu và sản xuất với mục đích duy nhất là bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia UV.

Tiến sĩ Nguyễn Văn A, chuyên gia da liễu tại Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết: "Kem chống nắng chứa nhiều thành phần hóa học phức tạp như oxybenzone, avobenzone, octocrylene... Các chất này được thiết kế để tương tác với da, không phải để tiêu hóa trong cơ thể. Hệ tiêu hóa của con người không có khả năng xử lý những hợp chất này một cách an toàn."

Ngoài các thành phần hóa học hữu cơ, nhiều loại kem chống nắng vật lý còn chứa các hạt oxit kẽm (zinc oxide) và oxit titan (titanium dioxide) - những khoáng chất rất tốt để bảo vệ da nhưng lại không phù hợp để đưa vào cơ thể qua đường tiêu hóa, đặc biệt là khi ở dạng nano.

Một nghiên cứu gần đây từ Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng đã chỉ ra rằng một số thành phần trong kem chống nắng có thể thẩm thấu vào máu khi bôi trên da, nhưng với lượng rất nhỏ và chưa có bằng chứng về tác hại. Tuy nhiên, việc đưa trực tiếp một lượng lớn vào cơ thể qua đường miệng là hoàn toàn khác và tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.

Ăn phải kem chống nắng có sao không?

Khi vô tình nuốt phải một lượng nhỏ kem chống nắng, cơ thể thường sẽ phản ứng theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào lượng tiêu thụ, loại kem chống nắng và tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Triệu chứng khi vô tình nuốt phải lượng nhỏ

Nếu chỉ vô tình nuốt phải một lượng rất nhỏ kem chống nắng (như khi bôi gần môi và lỡ liếm), bạn có thể gặp một số triệu chứng nhẹ:

• Khó chịu nhẹ ở miệng và cổ họng
• Cảm giác buồn nôn tạm thời
• Đau bụng nhẹ
• Vị lạ khó chịu trong miệng

Những triệu chứng này thường sẽ tự khỏi sau một thời gian ngắn và không để lại hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là việc nuốt kem chống nắng là an toàn.

Hậu quả nghiêm trọng khi ăn nhiều kem chống nắng

Ngược lại, nếu cố tình ăn một lượng lớn kem chống nắng, hậu quả có thể rất nghiêm trọng:

• Kích ứng nặng đường tiêu hóa
• Nôn mửa dữ dội
• Tiêu chảy cấp tính
• Đau bụng dữ dội
• Chóng mặt, mất phương hướng
• Khó thở (trong trường hợp dị ứng nặng)
• Tổn thương gan, thận do phải xử lý các hóa chất độc hại

Bác sĩ Trần Thị B, chuyên khoa Cấp cứu, chia sẻ: "Đã có những trường hợp phải nhập viện do cố tình uống kem chống nắng theo trào lưu mạng xã hội. Một số bệnh nhân gặp tình trạng mất nước nghiêm trọng do nôn mửa và tiêu chảy kéo dài, thậm chí có nguy cơ suy gan thận do nhiễm độc."

Trẻ em và nguy cơ đặc biệt

Đáng chú ý, trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi vô tình nuốt phải kem chống nắng. Với trọng lượng cơ thể nhỏ hơn và hệ thống gan thận chưa phát triển hoàn thiện, trẻ em có thể gặp các phản ứng độc hại nghiêm trọng hơn nhiều so với người lớn, ngay cả khi chỉ nuốt phải một lượng nhỏ.

Theo thống kê từ Trung tâm Kiểm soát Chất độc Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 12.000 cuộc gọi liên quan đến việc trẻ em vô tình nuốt phải kem chống nắng, chiếm tỷ lệ đáng kể trong các trường hợp ngộ độc ở trẻ.

Vì sao lại có người ăn kem chống nắng?

Hiện tượng kỳ lạ này xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu là do thông tin sai lệch và trào lưu mạng xã hội thiếu kiểm chứng.

Trào lưu "detox từ ánh nắng" vô căn cứ

Trong những năm gần đây, đã xuất hiện một số trào lưu kỳ lạ trên các nền tảng như TikTok, YouTube với những thử thách như "ăn kem chống nắng để detox cơ thể từ bên trong". Những người ủng hộ trào lưu này đưa ra lý thuyết vô căn cứ rằng "nếu kem chống nắng bảo vệ da từ bên ngoài, thì ăn vào sẽ bảo vệ cơ thể từ bên trong".

PGS.TS Lê Văn C, chuyên gia về độc chất học, khẳng định: "Đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm và nguy hiểm. Không có bất kỳ cơ chế sinh học nào cho phép kem chống nắng hoạt động theo cách này khi đưa vào đường tiêu hóa. Thay vào đó, nó có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng."

Quảng cáo gây hiểu lầm về "kem chống nắng ăn được"

Một số sản phẩm trên thị trường được tiếp thị với thuật ngữ "kem chống nắng ăn được" (edible sunscreen) hoặc "kem chống nắng uống được" (drinkable sunscreen). Tuy nhiên, đây thực chất là những viên uống bổ sung với các thành phần chống oxy hóa như lycopene, astaxanthin, polypodium leucotomos... giúp tăng cường khả năng chống lại tác hại của ánh nắng từ bên trong, chứ không phải là kem chống nắng truyền thống được thiết kế để ăn.

Tiến sĩ Nguyễn Thị D, chuyên gia dinh dưỡng nhấn mạnh: "Cần phân biệt rõ giữa viên uống hỗ trợ chống nắng và kem chống nắng bôi ngoài da. Viên uống chứa các chất chống oxy hóa từ thực phẩm được thiết kế cho đường tiêu hóa, trong khi kem bôi chứa các thành phần hóa học không phù hợp để ăn."

Sản phẩm viên uống hỗ trợ chống nắng - giải pháp thay thế an toàn

Hiện nay, khoa học đã phát triển các sản phẩm viên uống bổ sung chính thống, được nghiên cứu và chứng minh có khả năng hỗ trợ bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng khi sử dụng kết hợp với kem chống nắng bôi ngoài. Đây mới là lựa chọn an toàn cho những ai muốn tăng cường bảo vệ da "từ bên trong".

Tuy nhiên, các chuyên gia đều khẳng định rằng viên uống chống nắng không thể thay thế hoàn toàn cho kem chống nắng bôi ngoài da, mà chỉ nên được sử dụng như một biện pháp bổ sung.

Cách xử lý khi ăn phải kem chống nắng

Trong trường hợp không may nuốt phải kem chống nắng, việc xử lý kịp thời và đúng cách là vô cùng quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Xử lý ban đầu tại nhà

Nếu bạn hoặc người thân vô tình nuốt phải một lượng nhỏ kem chống nắng, hãy thực hiện ngay các bước sau:

• Không gây nôn trừ khi được hướng dẫn bởi chuyên gia y tế
• Súc miệng thật kỹ với nước sạch nhiều lần
• Uống từ từ 1-2 cốc nước lọc để pha loãng chất đã nuốt
• Giữ bình tĩnh và theo dõi các triệu chứng
• Gọi ngay đến Trung tâm Chống độc (1800 6911) hoặc bác sĩ để được tư vấn

Bác sĩ Nguyễn Thị E, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: "Việc gây nôn có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn nếu kem chống nắng chứa các chất kích ứng. Khi chất này đi lên qua thực quản lần nữa, có thể gây bỏng hóa học hoặc tổn thương niêm mạc."

Khi nào cần đến cơ sở y tế ngay lập tức?

Hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất trong các trường hợp sau:

• Nuốt phải lượng lớn kem chống nắng (hơn một thìa cà phê)
• Xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như đau bụng dữ dội, nôn ói không kiểm soát
• Khó thở hoặc sưng môi, lưỡi (dấu hiệu của phản ứng dị ứng)
• Người bệnh là trẻ em hoặc người già
• Người bệnh có tiền sử bệnh nền về gan, thận

Khi đến cơ sở y tế, hãy mang theo tuýp kem chống nắng hoặc chụp lại thành phần sản phẩm để bác sĩ có thông tin đầy đủ về các chất cần xử lý. Điều này sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Quy trình điều trị tại bệnh viện

Tại cơ sở y tế, các bác sĩ sẽ thực hiện quy trình điều trị phù hợp tùy theo mức độ nghiêm trọng của tình trạng:

• Đánh giá các dấu hiệu sinh tồn và tình trạng tổng thể
• Có thể rửa dạ dày trong trường hợp nuốt lượng lớn và đến sớm
• Dùng than hoạt tính để hấp thụ độc tố (nếu phù hợp)
• Điều trị triệu chứng: thuốc chống nôn, bù nước, điện giải
• Theo dõi chức năng gan, thận nếu nghi ngờ tổn thương nội tạng

Cách phòng tránh và bảo quản kem chống nắng an toàn trong gia đình

Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Dưới đây là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp đảm bảo an toàn khi sử dụng kem chống nắng, đặc biệt trong gia đình có trẻ nhỏ.

Bảo quản an toàn ngoài tầm với của trẻ em

Trẻ em rất tò mò và thường bị thu hút bởi các chai lọ màu sắc. Để tránh những tai nạn đáng tiếc:

• Cất giữ kem chống nắng ở nơi cao, có khóa hoặc ngoài tầm với của trẻ
• Không để kem chống nắng trong túi xách, ba lô hoặc những nơi trẻ dễ tiếp cận
• Luôn đậy nắp kỹ sau khi sử dụng
• Cân nhắc sử dụng hộp đựng riêng có khóa cho các sản phẩm chăm sóc cá nhân

Chị Trần Thị F, mẹ của hai bé nhỏ chia sẻ: "Tôi luôn cất tất cả sản phẩm chăm sóc da, kể cả kem chống nắng vào một tủ riêng có khóa. Ban đầu có vẻ phiền phức nhưng dần trở thành thói quen, và tôi cảm thấy an tâm hơn rất nhiều."

Dán nhãn cảnh báo và phân biệt rõ sản phẩm

Nhiều kem chống nắng có mùi thơm dễ chịu, màu sắc và kết cấu giống với kem ăn được, dễ gây nhầm lẫn, đặc biệt với người già hoặc trẻ em. Để tránh nhầm lẫn:

• Dán nhãn cảnh báo "Không ăn được" trên sản phẩm
• Không chuyển kem chống nắng sang các hộp đựng không có nhãn
• Không để kem chống nắng gần thực phẩm hoặc đồ uống
• Tránh để trong tủ lạnh hoặc nơi chứa thực phẩm

Giáo dục các thành viên trong gia đình

Việc hướng dẫn và giáo dục mọi người trong gia đình về cách sử dụng đúng kem chống nắng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất:

• Dạy trẻ em về mục đích thực sự của kem chống nắng
• Hướng dẫn cách bôi kem chống nắng đúng cách, tránh dính vào miệng
• Giải thích cho trẻ hiểu về nguy cơ khi nuốt phải
• Nhắc người cao tuổi kiểm tra kỹ sản phẩm trước khi sử dụng

Thói quen rửa tay sau khi bôi kem chống nắng cũng rất quan trọng, giúp tránh vô tình đưa kem vào miệng khi ăn uống.

Tóm lại, kem chống nắng hoàn toàn KHÔNG phải là sản phẩm ăn được, và những trào lưu trên mạng xã hội khuyến khích điều này là vô cùng nguy hiểm. Mỗi gia đình cần có biện pháp bảo quản, sử dụng an toàn và giáo dục đúng đắn về sản phẩm này để tránh những tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra, đặc biệt với trẻ em. Hãy sử dụng kem chống nắng đúng mục đích - bảo vệ làn da bạn khỏi tác hại của tia UV, và tìm đến các sản phẩm viên uống bổ sung chính thống nếu muốn tăng cường bảo vệ từ bên trong.